Dział spadku – jak przebiega postępowanie? [SPRAWDŹ]

Odpowiadając na pytanie: czym jest dział spadku, najlepszą i najbardziej treściwą odpowiedzią jest „zniesienie współwłasności majątku po zmarłym”.

W chwili śmierci spadkodawcy otwiera się spadek, a jednocześnie spadkobiercy stają się właścicielami majątku po zmarłym zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego bądź testamentowego, a więc wyłączając przedmioty stanowiące zapis windykacyjny (kiedy mamy testament, w chwili śmierci zapisobierca staje się właścicielem danego przedmiotu) bądź zapis zwykły (też, kiedy spadkodawca pozostawił po sobie testament, tyle że spadkobierca jest zobowiązany w testamencie do spełnienia określonego świadczenia na rzecz zapisobiercy) masa spadkowa stanowi niejako jedną całość, której właścicielami są spadkobiercy w częściach ułamkowych zgodnie z zasadami dziedziczenia, określonymi w kc. W związku z powyższym zgodnie z art. 1035 kc stosujemy przepisy o współwłasności ułamkowej, uregulowanej w art. 195 – 221 kc.

Jak przebiega postępowanie o dział spadku?

W pierwszej kolejności musimy zaznaczyć, iż dział spadku wbrew obiegowym opiniom nie musi nastąpić wyłącznie w drodze postanowienia sądowego (w tej kwestii sąd nie orzeka wyrokiem, lecz postanowieniem, gdyż zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego jest to postępowanie nieprocesowe), ale może również zostać dokonany w drodze zawartej pomiędzy spadkobiercami umowy. Mówią o tym art. 1037 i 1038 kc., dając możliwość ograniczenia sądowego bądź umownego działu jedynie do części spadku.

Należy szczególnie pamiętać o zachowaniu właściwej formy umowy, gdyż zgodnie z art. 1037 §2, jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Kolejną istotną do poruszenia kwestią jest zaliczenie darowizn dokonanych przez spadkodawcę za życia, gdyż w świetle art. 1039-1043 kc regułą jest zaliczenie wskazanej darowizny do schedy spadkowej, co w praktyce oznacza zmniejszenie wartości przypadającej dla obdarowanego schedy spadkowej. Ze względu na rozległość omawianego zagadnienia zaliczenia darowizny, temat ten zostanie poruszony w kolejnym artykule.

Zgodnie z kodeksem cywilnym istnieje możliwość uchylenia się od skutków prawnych dokonanej czynności prawnej, w przypadku, gdy złożone oświadczenie woli jest dotknięte wadą. Do wad oświadczeń woli uregulowanych w części ogólnej kodeksu cywilnego zaliczamy: brak świadomości lub swobody; pozorność; błąd; podstęp i groźba.

Kwestia błędu w prawie spadkowym została odmiennie uregulowana. Błąd jest zniekształconym wyobrażeniem danego stanu rzeczy, który nie ma poparcia w rzeczywistości i może odnosić się do stanu faktycznego bądź prawnego. Zgodnie z art. 1045 kc. strona umowy o dział spadku może uchylić się od skutków umowy, jeżeli błąd dotyczył stanu faktycznego, który to strony uważały za niewątpliwy.

Jak widać, powołanie się na omawianą wadę oświadczenia woli na gruncie prawa spadkowego jest dotknięte poważnym ograniczeniem poprzez wyeliminowanie możliwości powołania się na błąd co do prawa,  a sam błąd co do stanu faktycznego musi być oczywisty dla stron umowy – należy zaznaczyć, iż takie rozwiązanie wpływa pozytywnie na pewność obrotu prawnego.

Rękojmia za wady spadku

Ostatnią kwestią, którą należy koniecznie poruszyć, jest treść art. 1046 kc., czyli rękojmia za wady spadku. Używając terminu „wady”, należy rozumieć przez to wady o charakterze zarówno fizycznym (np. niedziałający samochód), jak i prawnym (np. na danej rzeczy ciąży prawo zastawu). Omawiany przepis statuuje możliwość dochodzenia przez spadkobiercę, który otrzymał wadliwy składnik majątku, roszczenia z tytułu rękojmi.

Oznacza to, że mamy takie same prawa wobec pozostałych spadkobierców jak kupujący, który otrzymał wadliwy towar od sprzedawcy. Ponadto należy również zaznaczyć, iż odpowiedzialność spadkobierców z tytułu rękojmi jest rozszerzona o sytuację, gdy dłużnik jest niewypłacalny (gdy część bądź całość przypadającej nam schedy spadkowej stanowi wierzytelność).

Dla stosowania tegoż przepisu nie ma znaczenia, kiedy ta niewypłacalność powstanie, jak i nie ma znaczenia, kiedy sama wierzytelność powstała bądź kiedy stała się wymagalna (może zarówno przed otwarciem spadku, jak i po).

Podsumowanie

Warto zaznaczyć, iż nie wszystkie uprawnienia kupującego z tytułu rękojmi mogą być spełnione np. żądanie wymiany rzeczy na taką, która jest pozbawiona wad. Konkludując, należy również stwierdzić, iż sam przepis daje możliwość odstąpienia spadkobiercy od umowy o dział spadku, a przy dziale sądowym umożliwia nam żądanie wznowienia postępowania w niniejszej kwestii.

Podobne tematy:

Wpis pochodzi z kategorii: ,