Zachowek jest to wartość udziału spadkowego wyrażona w pieniądzach, do której uprawnione są osoby bliskie zmarłego, które nie zostały powołane do dziedziczenia w testamencie.
Spis treści:
Cele zachowku
Zachowek służy ochronie najbliższych krewnych zmarłego, aby w przypadku, gdy spadkodawca nie powoła ich do dziedziczenia w testamencie, a na przykład osobę obcą, byli oni uprawnieni do otrzymania pewnej sumy pieniędzy. Głównym celem zachowku jest więc to, aby osoby, które dziedziczyłyby na podstawie ustawy, a nie zostały w testamencie wymienione, nie były przy dziedziczeniu pokrzywdzone.
Komu przysługuje zachowek ?
Do zachowku uprawnieni są zstępni, czyli między innymi dzieci, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, gdyby zostali oni powołani do spadku z ustawy. Rodzicom zmarłego przysługuje więc zachowek jednie w sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił dzieci.
Kto nie jest do niego uprawniony
Do zachowku nie są natomiast uprawnieni:
- osoby, które zostały uznane za niegodne, zrzekły się dziedziczenia albo odrzuciły spadek przypadający im z mocy ustawy;
- małżonek, jeżeli spadkodawca wystąpił do sądu o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione;
- osoby przez spadkodawcę wydziedziczone.
W sytuacji, gdy wydziedziczenie lub niegodność dotyczy zstępnego spadkodawcy, do dziedziczenia zamiast niego dochodzą jego zstępni. Im też przysługiwać będzie, w razie powołania do dziedziczenia w testamencie innej osoby, prawo do zachowku.
Powstanie roszczenia o zachowek
Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku (czyli wartości części spadku wyrażonej w pieniądzach) bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
Należy jednak pamiętać, że roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem pięciu lat od ogłoszenia testamentu. Znaczy to, że po upływie pięciu lat, nawet jeśli osoba uprawniona zażąda od spadkodawcy należnego zachowku, spadkodawca nie będzie musiał tego żądania spełnić.
Ustalenie wysokości zachowku
Zachowek w wysokości połowy udziału spadkowego, który przypadałby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym, przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy.
Natomiast zachowek w wysokości dwóch trzecich udziału spadkowego, który przypadałby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym, przysługuje zstępnym, jeżeli są małoletni (czyli nie ukończyli 18 roku życia) oraz gdy uprawniony jest trwale niezdolny do pracy.
Przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.
Jednakże zachowek przysługujący danej osobie obniża się o wartość darowizn i zapisów windykacyjnych, które ta osoba otrzymała wcześniej od spadkodawcy, a gdy uprawnionym do zachowku jest zstępny spadkodawcy, zalicza się na zachowek poniesione przez spadkodawcę koszty wychowania oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku.
Bibliografia:
E. Skowrońska-Bocian, Prawo spadkowe, Warszawa 2012.
Koniecznie sprawdź:
